به گزارش خبرنگار مهر، بیست و ششمین دوره نمایشگاه بین المللی کتاب با وجود حرف و حدیث هایی که همه ساله شنیده می‌شود امسال هم در مصلی امام خمینی(ره) تهران برگزار شد مدتی است که به کار خود پایان داده است.
این دوره از نمایشگاه هم با حضور 2 هزار و 500 ناشر داخلی و هزار و 700 ناشر خارجی برپا شد که سهم ناشران قمی از این تعداد حدود 200 ناشر بود که امسال در بیست و ششمین دوره از نمایشگاه بین المللی کتاب تهران حضور یافت.
تعدادی از ناشران قمی که در نمایشگاه کتاب تهران حضور یافته بودند در گفتگو با خبرنگار مهر، پیرامون عملکرد فروش خود در نمایشگاه و میزان رضایت از عملکرد برپایی این دوره از نمایشگاه را بیان کردند.
آیا ناشران از فروش امسال رضایت خاطر داشتند؟ این سوالی بود که از ناشران پرسیده شد.
از جمله ناشران استانی می‌توان به انتشارات بوستان کتاب، انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه، انتشارات اعلایی، انتشارات ائمه و انتشارات اسوه نام برد که هرکدام از این ناشران ضمن اشاره به آثاری جدید عرضه شده انتشارات خود، حرف هایی برای گفتن داشتند.
فروش خوب در غرفه کودک و نوجوان
انتشارات بوستان کتاب در این دوره از نمایشگاه بین المللی کتاب با هزار و 500 عنوان از آثار خود حضور داشته است که از این تعداد کتاب هزار و 200 عنوان در غرفه‌های بزرگسال واقع در شبستان مصلی و 300 عنوان در غرفه های کودک و نوجوان عرضه شد.
مدیر روابط عمومی انتشارات بوستان کتاب در گفتگو با خبرنگار مهر عنوان كرد: 357 عنوان كتاب در اين نمايشگاه عرضه شده كه از اين تعداد 78 عنوان چاپ اول و مابقي آن بازچاپ بوده است بيشتر كتب اين انتشارات در زمينه علوم قرآن بوده که از جمله آثار عرضه شده امسال در نمایشگاه می‌توان به تفسیر نفحات الرحمان و جلد هفتم و هشتم جامع الربات که دوره این کتاب امسال تکمیل شد، کتاب راه و رسم علم آموزی و شناخت عارفانه حضرت زهرا (س) اشاره کرد که استقبال خوبی از این کتب شده است.
مهدی محدثي همچنین از فروش خوب آثارغرفه کودک و نوجوان این انتشارات خبر داد و اظهار داشت: خوشبختانه غرفه کودک و نوجوان بوستان کتاب با موضوعات مذهبی محصولات متنوعی عرضه کرد که با تخفیف 20 تا 25 درصدی به فروش رسید که از جمله آنها 18 عنوان کتاب مذهبی در قالب شعر در یک پک بود که استقبال خوبی از آن شد همچنین کتاب حجربن عدی نیز متناسب با شرایط سیاسی - مذهبی روز برای فروش در نمایشگاه به بازچاپ رسید.
وی با ابراز نگرانی از روند پیش رو در خصوص فروش کتاب در جامعه امروز بیان کرد: امسال نسبت به سال های قبل فروش با افت قابل توجهی روبه بود که علت آن مسائلی چون تورم، گرانی کاغذ و هزینه های چاپ است این در حالی است که اولویت برتر جامعه نشر کتاب و فرهنگ کتاب خوانی به عنوان خوراک فکر و روح است که با این وضعیت افزایش قیمت ها روبه ضعف گراییده در حالیکه قبلا چاپ کتاب به صرفه تر بوده است.
مدیر روابط عمومی بوستان کتاب با تاکید بر موضوعات خاص این انتشارات افزود: آثار بوستان کتاب مخاطبین خاص خود را دارد که البته خوشبختانه با توجه به موقعیت قرارگیری غرفه که در ابتدای شبستان واقع شده بود و فضای کافی و مناسب غرفه و همچنین تبلیغاتی که از طریق سایت انجام شد و تغییر دکوراسیون غرفه نسبت به سال قبل و تخفیف 25 درصدی آثار غرفه باز هم فروش نسبت به سال قبل با کاهش چشمگیری روبه رو بود ولی در کل روند فروش تا حدودی راضی کننده بود.
محدثی تاکید کرد: بوستان کتاب 29 بار به عنوان ناشر برگزیده کشور انتخاب شده که با 343 اثر برتر در جشنواره‌های مختلفی چون کتاب سال حوزه، جشنواره بین المللی فارابی، کتاب سال جمهوری اسلامی، جشنواره بین المللی شیخ طوسی و... شرکت کرده و موفق به کسب رتبه برتر در این جشنواره ها شده است.
کاهش 50 درصدی فروش انتشارات اسلامی نسبت به سال گذشته
انتشارات اسلامی که با چهار هزار عنوان آماده راهی شدن به نمایشگاه کتاب بود به دلیل تخصیص ندادن فضای کافی برای دایر کردن غرفه خود در نمایشگاه از به نمایش گذاشتن بیشتر آثار خود در بیست و ششمین نمایشگاه بین المللی کتاب بازماند و فقط توانست هزار عنوان کتاب خود را در این غرفه کوچک آن هم با چیدمان فشرده به نمایش بگذارد که نه تنها صدای مسئولان انتشارات بلکه حتی صدای اعتراض مشتریان نسبت به فضای ناکافی این غرفه و چیدمان محدود و فشرده آثار انتشارات هم درآمده بود.
روح الله رحیمی، معاون فروش دفتر انتشارات اسلامی در گفتگو با خبرنگار مهر، با اعلام نارضایتی از فروش آثار این انتشارات عنوان کرد: فروش آثار این انتشارات نسبت به سال قبل که حدود صد میلیون بود، امسال به رقمی حدود 53 میلیون کاهش یافت و این یعنی فروش با افت شدید 50 درصدی مواجه شده است؛ تا جایی که مراجعه کنندگان به غرفه ها امسال 50 درصد کاهش یافته بود که این کاهش استقبال موجب کاهش 50 درصدی فروش هم شد و به جز ساعات خاصی که بیشتر بازدیدکنندگان به تماشای کتاب می‌پرداختند اکثر اوقات در فراغت به سر می‌بردیم و با گپ و گفت با مسئولان فروش غرفه‌های همسایه می‌پرداختیم.
وی با اشاره به تخفیف آثار این انتشارات گفت: آثار عرضه شده با وجود تخفیف 15 درصدی باز هم فروش چندانی نداشتند؛ 98 عنوان کتب بازچاپ بود که از این تعداد 8 عنوان برگزیده به سازمان ارشاد اسلامی تحویل داده شد و 2 جلد نیز به کتابخانه ملی.
15 عنوان جدید انتشارات اسلامی ویژه این دوره از نمایشگاه، کتبی چون جواهر الکلام جلد 34 تا 44، سیری در سیره ائمه اهل بیت تالیف آیت الله سید احمد خاتمی، مبانی فقه الفعال جلد 5، مبانی الاحکام فی شرایع الاسلام تالیف شیخ مرتضی حائری، قواعد الفقیه که برای چاپ اول منتشر شد که از جمله این آثار بود و از پرفروش ترین کتب امسال می‌توان تفسیر المیزان، اخلاق شهید مطهری، و پنج عنوان کتب درسی حوزه چون نهایه الحکمه، بدایه الحکمه، کفایه الاصول، التمهید فی تفسیر القرآن و 23 عنوان کتب شهید دستغیب و 14 عنوان از کتب صحیفه معصومین را نام برد.
کتاب در رشد فرهنگ و آگاهی مردم نقش مهمی دارد که سقوط کتاب به انتهای جدول اولویت خانواده های ایرانی به دلیل مشکلات اقتصادی بیانگر سقوط فرهنگ، آگاهی و فرهیختگی، سقوط مطالعه، صعود بیسوادی و عدم آگاهی جامعه ایرانی است.
حضور دلالان کتاب در نمایشگاه
انتشارات اعلایی از دیگر شرکت کنندگان این دوره از نمایشگاه بین المللی کتاب بود که با عناوین دینی - مذهبی و اجتماعی در غرفه کودک و موضوعات دانشگاهی و جامعه شناسی در غرفه های بزرگسال حضور یافت که مدیر مسئول این انتشارات هم گله هایی از روند برگزاری و مشکلات نمایشگاه داشت.
سید ابراهیم اعلایی در این گفتگو با خبرنگار مهر، با اظهار نارضایتی و نگرانی از فروش کتاب امسال تصریح کرد: نمایشگاه کتاب امسال به معنای واقعی کلمه نمایشگاه بود تا فروشگاهی برای عرضه محصولات فرهنگی؛ به جای حضور مستقیم ناشران کتاب، نمایندگان فروش حضور داشتند و بهای زیادی به آنها داده شده بود که نقش دلالان فروش کتاب را داشتند و دست ناشران را از فروش کوتاه کرده بودند و این کار کاملا اشتباه بود چرا که بر پیکره فعالیت ناشران ضربه سنگینی وارد می‌کند.
وی اظهار داشت: در جامعه‌ای که شاهد توسعه انسانی آن هستیم رشد آگاهی مردمی امری مهم است و اینکه کتاب و کتابخوانی تحت تأثیر مسائل اقتصادی قرار بگیرد معظلی بزرگ است که دامن گیر جامعه ایرانی شده است.
مدیر انتشارات اعلایی از جمله علل کاهش فروش کتاب را اینگونه بیان کرد: افزایش تورم و هزینه های چاپ، افزایش قیمت کاغذ، کاهش قدرت خرید خانواده ها، الفبایی بودن محل استقرار غرفه‌ها که بعضی ناشران حروف اول و آخر الفبا باهم توافق کرده بودند و غرفه هرکدام که امسال اول راهرو قرار می‌گرفت آثار ناشر دیگر را هم می‌فروخت، از جمله علل کاهش فروش کتاب در نمایشگاه امسال می‌تواند باشد؛ در حالیکه برخی کتب چاپ سال‌های 87 به بعد با همان قیمت گذشته به معرض فروش رسید و با لحاظ تخفیف باز هم مردم تمایلی برای خرید نداشتند.
اعلایی با اظهار نارضایتی از فضای مصلی برای برگزاری نمایشگاه بین المللی کتاب گفت: فضای مصلی امام پاسخگوی برگزاری نمایشگاه کتاب نیست و استانداردهای نمایشگاهی را ندارد و جنبه‌ای مذهبی دارد که بازدیدکنندگان هم به این جنبه و رعایت شئونات اسلامی چندان توجهی نمی‌کنند و بهتر است اینگونه نمایشگاه‌ها را در محل دائمی نمایشگاه‌های تهران برگزار کنند که استانداردها را به همراه دارد و یا مرقد امام خمینی(ره) را برای این کار برگزینند که فضای کافی را در اختیار دارد و یا اینکه دولت مردان همت کنند و نمایشگاهی ویژه کتاب با رعایت قواعد و استاندارها ایجاد کنند.
کم بودن بن‌های دانشجویی
وی با اظهار تاسف از مبلغ کم بن‌های دانشجویی گفت: خیلی تاسف برانگیز است که یک فرهیخته علمی یا دانشجویان ارشد و دکتری را با بن‌های 20 یا 30 هزار تومانی روانه نمایشگاه بین المللی کتاب می‌کنند و توقع دارند نیاز فرهنگی آنها با این مبلغ اندک رفع شود؛ من به چشم خود دیدم که این دانشجویان صدای اعتراض و ناله و اشکشان درآمده بود که: شما قاضی باشید با این مبلغ بن ها چه کتابی می‌توانیم بخریم؟!!! حتی عده‌ای نیز می‌گفتند این بن شاید به درد خردسالان بخورد که شاید بتوانند یک پک داستانی بخرند!!!
مدیر مسئول انتشارات اعلایی شاکی از حضور عده‌ای در غرفه‌های کودک و نوجوان بود که به جای عرضه محصولات فرهنگی - آموزشی چیزهای غیر مرتبط با محتوای نمایشگاه همچون عروسک و اسباب بازی و مقنعه را عرضه می‌کردند که توجه بازدیدکنندگان را به خود جلب و آنها را از بازدید غرفه‌های کتاب باز می‌داشت در حالی که این نمایشگاه ویژه کتاب بود نه این چنین محصولاتی که جایی در این غرفه ها نداشت!!!
حضور در نمایشگاه برای تفریح
گله مندی دیگر اعلایی حضور تماشاچیانی بود که نمایشگاه بین المللی کتاب را با پارک ارم اشتباه گرفته بودند.
وی تصریح کرد: حضور عده ای که فقط برای تفریح و گذراندن اوقات فراغت خود در نمایشگاه حضور داشتند و هدفشان تماشا بود تا خرید که موجب ازدحام جمعیت در فضاهای نمایشگاه شده بود و سرعت بازدید خریداران را کم می‌کرد و خستگی و بی حوصلگی را برای آنها به ارمغان می‌آورد و ای کاش سال‌های بعد با تعیین و دریافت هزینه‌ای به عنوان ورودی از بازدیدکنندگان از ورود افراد متفرقه و بی هدف در این نمایشگاه کاسته شود.
از پرفروش ترین کتب بخش کودک انتشارات اعلایی می‌توان آموزش نماز، یادگری مهارت‌های بهداشتی 1 و 2 را نام برد و در بخش بزرگسال نیز به کتبی چون اینترنت بی اینترنت، نگاهی به پدیده جنگ سرد و ناتوی فرهنگی، نگاهی به جنبش دانشجویی در کشورهای جهان، واکاوی مفاهیم جامعه شناسی در غرب و تقابل یا تعامل سنت و مدرنیته در زندگی ایرانی با تمرکز بر سینمای ایران اشاره کرد.
دیگر ناشران قمی نیز که در این نمایشگاه حضور داشتند انتشارات اسوه و ائمه بود که این دو نیز حرف هایی مشابه با حرف ناشران مذکور را گفتند و الفبایی بودن قرارگیری غرفه‌ها و افزایش قیمت کاغذ و هزینه های چاپ را عامل کاهش فروش دانستند که این کاهش را نسبت به 2 سال قبل و موقعیت مشابه جایگاه غرفه خود با امسال بیان کردند که تمام این ناشران در ذکر مشکلات مذکور که علل کاهش راندمان فروش بود و وجود شلوغی بی مورد تماشاچیان نمایشگاه کتاب هم صدا و معترض بودند.
اما اینکه اینها درد دل‌های ناشران بود، ولی آیا حرف مراجعه کنندگان از بازدید آثار عرضه شده غرفه و ناشران این دوره نمایشگاه کتاب هم همین است؟
از دانشجوی کارشناسی ارشد رشته تفسیر قرآن که از این دوره نمایشگاه بازدید کرده بود، از روند فروش آثار جدید ناشران امسال سوال شد که با گله‌مندی از این موضوع گفت: طی بازدید از غرفه انتشارات اسوه خیلی از کتاب‌های نفیس این انتشارات به علت کمبود فضا به نمایش گذاشته نشده بود و آثاری هم که در این غرفه بود فقط در محدوده ویترین قابل مشاهده بود و متاسفانه بهایی به فضای این انتشارات داده نشده بود تا مردم به راحتی به کتب آن دسترسی داشته باشند و بتوانند آنچه که می‌خواهند را خریداری کنند.
یکی از طلاب جامعه المصطفی نیز در گفتگو با خبرنگار مهر، با بیان نگرانی از افزایش قیمت کتاب‌های مذهبی انتشارات بوستان کتاب و سایر انتشارات استان قم که در زمینه‌های مذهبی فعالیت می‌کنند بیان کرد: قیمت کتاب‌های عرضه شده امسال در مقایسه با نرخ همین آثار طی سال‌های گذشته اختلاف فاحشی پیدا کرده و جای نگرانی است برای طلبه‌ای چون من که چگونه می‌توانم با این مبالغ بالا کتاب‌های مورد نظرم را تهیه کنم و این تورم‌ها ضربه‌ای بر پیکره فرهنگ مطالعه و نشر مباحث مذهبی وارد می‌کند.
نارضايتي از افزايش قيمت كتاب
یکی از دانشجویان کارشناسی دانشگاه مدرس که در این دوره نمایشگاه حضور داشت بیان کرد: به علت قیمت کم بن‌های کتاب که به یک دانشجوی کارشناسی ارشد تخصیص داده شد نتوانستم کتاب‌های درسی بخرم و ترجیح دادم این بن را به همراه مبلغی از جیب خودم صرف خرید کتاب داستان برای بچه‌های خانواده‌ام کنم شاید برای آنها شادی آور باشد.
دانشجوی تاریخ دانشگاه تهران نيز در گفتگو با خبرنگار مهر با وجود نارضایتی از افزیش قیمت‌ها گفت: هرچند قیمت کتاب‌ها زیاد بود ولی به علت احتیاج به این کتاب‌ها ناچار شدم که از جیب بزنم و خرید کنم هرچند به عقیده ام کتاب آنقدر ارزش دارد که صرف این مبالغ برایم پشیمانی به بار نمی‌آورد.
یکی از طلاب جامعه الزهرا نیز دیدگاه خود از این دوره نمایشگاره را چنین بیان کرد: غرفه‌های نمایشگاه کتاب امسال با بهترین محصولات حضور داشتند که از جمله آنها انتشارات مذهبی بود و توانستم با وجود تخفیفی که ناشران برای محصولات خود در نظر گرفته بودند کتاب‌های درسی و غیر درسی ام را تهیه کنم.
یکی از افرادی که برای اولین بار از نمایشگاه کتاب بازدید کرده بود با ابراز رضایتمندی از روند خرید خود می‌گفت: با اینکه برای اولین بار بود از نمایشگاه بین المللی کتاب بازدید می‌کردم و کتاب و موضوع خاصی برای خرید کتاب نداشتم ولی با وجود بن کتابی که در دست داشتم و تخفیف ناشران که در اختیار خریداران و از جمله من قرار داده شد توانستم کتاب‌های مفیدی بخرم و از روند برگزاری این دوره از نمایشگاه رضایت کامل داشتم.
انتقاد از حضور دستفروشان
فرد دیگری نيز از فعالیت‌های جانبی برخی در این دوره نمایشگاه معترض بود و معترضانه می‌گفت: این دیگر نوبر است فروش دست فروشان در نمایشگاه کتاب!؟ نمیدانم موضوع نمایشگاه کتاب بود یا موضوع آزاد؟ آش شعله قلمکار درست کرده بودند برخی غرفه ها!!!
این بازديد كننده افزود: امسال درغرفه های کودک نمایشگاه از مقنعه گرفته تا اسباب بازی و عروسک پیدا می‌شد و مادر و پدرها بیشتر از بچه‌ها مشتاق به خرید از این غرفه‌ها بودند تا جایی که کودکان دست آنها را می‌کشیدند تا به توقف خود پایان دهند و به حرکت درآیند.
جالب است که تنها بخش آرام نمایشگاه که می‌شد در بازدید دقیق و بی تنش دلی از عزا درآورد بخش ناشران خارجی بود که گویا خیلی مشتاق نداشت و به بیانی می‌توان گفت غرفه‌ها در سکوت و آرامش عجیبی خاک می‌خوردند.
علت این سکوت در غرفه‌های ناشران خارجی شاید از ضعف زبان‌های خارجی ما ایرانی‌ها نشأت می‌گیرد که تلاش کمی هم در یادگیری زبان‌های خارجی داشته‌ایم و این برای آینده جوانان نیز روند خوبی نیست.
یکی از دانشجویان دانشگاه بوعلی همدان نیز که امسال به نمایشگاه رفته بود، اظهار کرد: با اینکه بن کتاب مبلغ ناچیزی داشت ولی این همه راه نیامده ام که دست خالی برگردم و تمام پس اندازهای چند ماهه ام را آورده ام تا منابع ارشدم را خریداری کنم و چاره ای جز این هم نیست چرا که اگرا الان نخرم مجبورم روزها و ساعت های بیشتری را در تهران یا همدان صرف پیداکردن کتاب کنم و آخر هم بعد از چند ماه جست وجو با افزایش دوباره قیمت ها مجبور به خرید آنها شوم و هرچه خرید کتاب را به تاخیر بیندازم معجزه ای در قیمت ها رخ نمی دهد.
در این میان نیز به یاد حرف یکی از مراجعه کنندگان امسال افتادم که از نحوه اطلاع رسانی این نمایشگاه خوشحال بود که توانسته بود کتاب های خود را با وجود مراکز اطلاع رسانی به راحتی خریداری کند و تخفیف ها باعث رضایت و شادمانی او در خرید شود.
با مشاهده دستان خالی و نیمه خالی اغلب بازدیدکنندگان در این نمایشگاه و گله‌مندی ناشران منتخب و دانشجویان و طلاب مراجعه کننده به این دوره از نمایشگاه می‌توان به یک نتیجه رسید و آنهم فروش پایین ناشران، افزایش قیمت کتاب و تاثیر شدید تورم بر فرهنگ مطالعه جامعه است که امید است سال های آینده با رفع مشکلات و موانع پیش روی ناشران روند و فرهنگ مطالعه در جامعه ارتقا و بهبود پیدا کند.
خلاصه اینکه بیست و ششمین دوره از نمایشگاه بین المللی کتاب هم در مصلی تهران به کار خود پایان داد و ناشران بهره ای آنچنان که باید و شاید از این دوره نتوانستند بهره ببرند و چیزی جز نگرانی از وضعیت روند نزولی جایگاه کتاب و فرهنگ کتابخوانی در جامعه ایرانی برای فرهیختگان راه علم و دانش برجای نگذاشت.
با این وضعیت گرانی و تورم و افت جایگاه کتاب در جدول فرهنگی علمی خانواده های ایرانی طی سال های آینده و نه چندان دور جامعه ما را به کجا خواهد رساند؟ این دغدغه ایست که ناشران و اهالی مطالعه دارند و باید فکری در پی رفع آن شود.
فاطمه اعظمي
نظر شما